راهنمای درخواست آزمایش

آزمایشات کامل متابولیک:

این تست ها مجموعه ای از چند آزمایش خون می باشد که برای ارزیابی عملکرد کبدی، کلیوی و وضعیت تغذیه ای کاربرد دارد.

این آزمایشات بطور گسترده عملکردهای مختلف بدن را مورد سنجش قرار می دهند بنابراین می توانند در تشخیص و پیگیری وضعیت هایی مثل دیابت، بیماری های کبدی و بیماری های کلیوی مفید باشند.

پارامترهایی که در این مجموعه مورد سنجش قرار می گیرند شامل موارد زیر می باشند:

- قندخون Blood Sugar (BS) یا قندخون ناشتا Fasting Blood Sugar (FBS): اندازه گیری میزان گلوکز موجود در خون در حالت ناشتا و غیرناشتا

- کلسیم (Ca): که یک ماده معدنی حیاتی برای سلامت استخوان ها، عملکرد عضلات و سیستم قلبی عروقی و سیستم عصبی به شمار می رود.

- سدیم (Na): که به عنوان یک نوع الکترولیت شناخته می شود. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که سبب حفظ سطح مایعات بدن و تعادل اسید - باز بدن می شوند. این ترکیبات هم چنین سبب تسهیل عملکرد ماهیچه و اعصاب می شوند.

بیشتر سدیم بدن از طریق مواد غذایی وارد بدن می شود و مقادیر آن در بدن توسط کلیه ها تنظیم می شود.

- پتاسیم (K): نوعی الکترولیت است که در همه بافت های بدن وجود دارد و از طریق خوراکی وارد بدن می شود.

- کلراید (Cl): نوع دیگری از الکترولیت که با همکاری سایر الکترولیت ها مثل Na و K بسیاری از پروسه های بدن را ممکن می سازد.

- نیتروژن اوره خون (BUN): نیتروژن اوره خون که یک ماده اضافی حاصل از سوخت و ساز در بدن است و توسط کلیه ها از خون پاکسازی می شود.

- کراتینین (Cr): این ماده یک ماده اضافی محصول فعالیت طبیعی ماهیچه ها می باشد که بطور طبیعی توسط کلیه ها پاکسازی می شود.

- آلبومین (Alb): نوعی پروتئین است که توسط کبد ساخته می شود و به عنوان حمل کنندۀ مواد مهم در بدن عمل می کند و هم چنین سبب نگهداشتن مایعات بدن و جلوگیری از نشت مایعات از دیواره عروق می شود.

- پروتئین تام (Total Protein): شامل آلبومین و گلوبولین ها می باشند (پروتئین های مرتبط با عروق خونی و عملکرد سیستم ایمنی بدن)

- آلکالین فسفاتاز (ALP)(Alkaline Phosphatase): نوعی آنزیم است که در برخی از بافت های بدن به ویژه کبد و استخوان وجود دارد و بسیاری از پروسه های بیولوژیکی را انجام می دهد.

- آلانین آمینوترانسفراز (ALT): نوعی آنزیم است که بطور عمده در کبد وجود دارد.

- آسپارات آمینوترانسفراز (AST): نوعی آنزیم است که بطور عمده در کبد وجود دارد.

- بیلی روبین (Bilirubin): یک محصول اضافی زرد رنگ است که از تجزیه گلبول های قرمز به دست می آید. کبد نقش ویژه ای در حذف بیلی روبین از بدن ایفا می کند.

آزمایشات کامل متابولیک چه زمانی بایستی انجام شوند؟

انجام این آزمایشات در شرایط مختلفی می تواند کمک کننده باشد به ویژه زمانی که علائمی مرتبط با مشکلات کبدی، کلیوی و متابولیسمی وجود داشته باشد، می توانند در تشخیص علت علائم بالینی از این مجموعه آزمایش ها استفاده کرد.

هم چنین برای پیگیری مواردی که در مرحله اول نتایج غیرطبیعی داشته است و یا پس از یک دوره درمانی برای بررسی میزان تأثیردرمان انجام شده و یا بررسی عوارض کبدی و کلیوی داروهای مورد استفاده، می توان از این مجموعه آزمایشات کمک گرفت.

آماده سازی قبل از انجام آزمایش :

جهت انجام این مجموعه آزمایش به نمونه خون نیاز می باشد و تمام این آزمایشات می تواند برروی یک نمونه خون انجام شود.

قبل از خون گیری نیاز به ناشتا بودن برای مدت 10-12 ساعت می باشد. (به مدت 10-12 ساعت از خوردن غذا و مایعات بجز آب خودداری شود).

تفسیر نتایج :

نتایج آزمایشات همراه با مقادیر طبیعی توسط آزمایشگاه گزارش می شود.

بایستی به این نکته توجه کرد که مقادیر طبیعی در آزمایشگاه های مختلف براساس روش ها و دستگاه هایی که مورد استفاده قرار می گیرد می تواند متفاوت باشد.

در ادامه نام معمول آزمایشات به صورت لیست نوشته شده است:

1- ALT                                                 

2- AST                                                

3- ALP                                                 

4- Alb                                                   

5- Bilirubin (Bili)                                   

6- BUN                                                  

7- Ca

8- Cl

9- Cr

10-  BS (FBS)

11- (Potassium) K

12- (Sodium) Na

13- Total Protein) T.P)

مجموعه آزمایشات چربی خون:

اندازه گیری سطح مولکول های اختصاصی چربی در خون که در اصطلاح به آنها لیپید (lipid) گفته می شود.

به عنوان مجموعه ای از آزمایشات چربی چندین نوع چربی مختلف شامل انواع مختلف کلسترول در این مجموعه اندازه گیری می شود.

این آزمایشات در افراد بالغ و هم چنین کودکان برای بررسی خطر بیماری های قلبی و عروقی، حمله های قلبی و ایست قلبی انجام می شود.

هدف از انجام آزمایش:

این مجموعه آزمایشات به ارزیابی سلامت قلب و عروق از طریق اندازه گیری سطح کلسترول خون، کمک می کند. کلسترول موجود در خون می تواند در دیوارۀ رگ های خونی رسوب کند و سبب آسیب به آن ها شده و منجر به افزایش بروز مشکلاتی مانند بیماری های قلبی و حمله و ایست قلبی شود.

این آزمایشات می تواند به دلایل زیر درخواست شوند:

- غربالگری (Screening): یک روش معمول به بصورت دوره ای می تواند انجام شود و می تواند تخمین بزند که خطر بروز بیماری قلبی در فرد وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد احتمال آن کم، متوسط و یا زیاد است.

- پیگیری (Monitoring): اگر در آزمایشات قبلی نتایج غیرطبیعی بوده و یا سایر فاکتورهای خطر برای بیماری قلبی در فرد وجود داشته باشد، انجام تست های لیپیدی می تواند برای پیگیری سطح کلسترول خون مفید باشد.

- ارزیابی پاسخ به درمان: زمانی که دارو درمانی و یا تغییر در رژیم غذایی به منظور کاهش سطح کلسترول خون انجام می شود، میزان پاسخ بدن به این تغییرات می تواند از طریق انجام آزمایشات لیپیدی پیگیری شود.

- تشخیص: بررسی سطح چربی های خون می تواند بخشی از ارزیابی های تشخیصی برای سایر وضعیت های بالینی باشد، به عنوان مثال بیماری هایی که برروی عملکرد کبد تأثیر می گذارند، بیماری های مزمن کلیه، کم کاری تیروئید و التهاب پانکراس.

پارامترهایی که در این مجموعه آزمایشات مورد سنجش قرار می گیرد شامل موارد زیر می باشد:

1- کلسترول تام (Total Cholestrol): میزان کل کلسترول بدن را اندازه گیری می کند.

2- (Low-density Lipoprotein-cholestrol) LDL: این نوع کلسترول که به عنوان کلسترول بد شناخته می شود، در صورت بالا بودن می تواند در عروق بدن رسوب کرده و خطر بیماری های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

3- (High-density Lipoprotein-cholestrol) HDL: این نوع کلسترول که به عنوان کلسترول خوب شناخته می شود سبب کاهش ساخت LDL کلسترول (کلسترول بد) می شود.

4- (Triglycerides) TG : نوعی چربی است که افزایش آن در بدن با بیماری های قلبی و عروقی و التهاب پانکراس همراه است.

این چند آزمایش به عنوان آزمایشات اصلی در اندازه گیری چربی ها به حساب می آیند و درصورت نیاز ممکن است آزمایشات تکمیلی دیگری نیز برای ارزیابی دقیق تر وضعیت چربی خون درخواست شود.

در افراد بزرگسال که فاکتورهای خطر برای بیماری های قلبی و عروقی را ندارند، سنجش آزمایشات چربی خون بایستی هر 5 سال یکبار انجام شود و بسته به شرایط فرد ممکن است این سنجش های دوره ای از سن 20 و 30 ویا 40 سالگی شروع شود.

افرادی که دارای یک یا تعداد بیشتری از فاکتورهای خطر برای بیماری های قلبی و عروقی هستند، این آزمایشات را بایستی در دوره های کوتاهتر و از سنین پایینتر شروع کنند.

فاکتورهای خطر برای بیماری های قلبی و عروقی شامل موارد زیر می باشند:

1- سن بالای 45 سال برای مردان و سن بین 55-50 سال برای زنان.

2-سطح بالای کلسترول در آزمایشات قبلی.

3- داشتن سابقه بیماری قلبی و عروقی.

4- استعمال دخانیات.

5- افزایش وزن و چاقی.

6- مصرف غذاهای ناسالم.

7- نداشتن فعالیت فیزیکی کافی.

8- داشتن سابقه فشارخون بالا.

9- داشتن سابقه بیماری قلبی در افراد خانواده در سن زیر 50 سال برای مردان و زیر 65 سال برای زنان.

10- داشتن دیابت.

اگر فردی یک یا تعداد بیشتری از فاکتورهای بالا را داشته باشد، غربالگری برای آزمایشات چربی بایستی حداقل هر یک سال یکبار انجام شود.

فواصل بین انجام آزمایشات چربی بستگی به نتایج به دست آمده از آزمایشات قبلی دارد.

برای افراد بالای 65 سال بررسی سالانه آزمایشات چربی پیشنهاد می شود.

در کودکان، ممکن است غربالگری از 2 سالگی با بروز فاکتورهای خطر شروع شود.

کودکان بدون فاکتورهای خطر ممکن است یک آزمایش غربالگری قبل از رسیدن به سن بلوغ انجام دهند و درصورت طبیعی بودن نتایج، آزمایش بعدی پس از سن 16 سالگی انجام شود. تغییر در سطح چربی های خون طی دوران بلوغ باعث کاهش صحت در تفسیر نتایج آزمایش چربی خون بین سنین 12 تا 16 سالگی می شود.

بنابراین انجام این تست در بچه هایی که فاکتورهای خطر ندارند در این سنین به ندرت انجام می شود.

کودکانی که در خطر بیماری ارثی اختلالات چربی (هیپرکلسترولمی خانوادگی) هستند بایستی بطور مداوم سطح چربی خون آنها مورد بررسی قرار بگیرد. زیرا این شرایط می تواند با خطر مشکلات قلبی در سنین پایین همراه باشد.

در این افراد معمولاً غربالگری در سن 3 سالگی، بین 9 تا 11 سالگی و در سن 18 سالگی انجام می شود.

اگرچه یک توافق قطعی در مورد زمان انجام آزمایشات لیپیدی وجود ندارد اما استفاده از اطلاعات موجود در جدول زیر میتواند تا حدّی برای این امر کمک کننده باشد.

.

آماده سازی قبل از انجام آزمایش:

مجموعه آزمایشات چربی برروی یک نمونه خون انجام می شود.

قبل از انجام نمونه گیری نیاز به 12-9 ساعت ناشتایی می باشد (12-9 ساعت قبل از انجام خونگیری از خوردن هرگونه غذا و مایعات بجز آب اجتناب شود).

تفسیر نتایج:

نتایج آزمایشات همراه با مقادیر طبیعی آن در گروه های مختلف توسط آزمایشگاه گزارش می شود.

نتایجی که در محدودۀ طبیعی نباشند می توانند بصورت borderline (حد آستانه)، intermediate (حد متوسط) و یا high-risk (پرخطر) دسته بندی شوند.

بطور کلی مقادیر بالاتر از حد طبیعی برای Total Cholestrol و LDL و TG و مقادیر کمتر از حد طبیعی برای HDL می تواند با افزایش خطر مشکلات قلبی و عروقی همراه باشد.

نتایج آزمایشات چربی بایستی در همراهی با علائم بالینی و هم چنین فاکتورهای خطر تفسیر شوند.

کاهش سطح کلسترول خون نادر است و معمولا می تواند در موارد سوء تغذیه مشاهده شود.

در ادامه نام معمول آزمایشات به صورت لیست نوشته شده است:

1. Cholestrol
2. LDL-C
3. HDL-C
4. TG

مجموعه آزمایشات کبدی:

این مجموعه شامل چند آزمایش می شود که جهت ارزیابی سلامت و عملکرد کبد مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایشات برروی یک نمونه خون قابلیت انجام دارد و جهت تشخیص و پیگیری بیماری های کبدی کاربرد دارد. این آزمایشات هم چنین می توانند اطلاعاتی در مورد سایر وضعیت های بالینی که برروی کبد تأثیر می گذارند در اختیار قرار دهند.

کاربرد این مجموعه آزمایشات شامل موارد زیر می باشد:

1-تشخیص: مجموعه آزمایشات کبدی نه تنها قادر به تشخیص بیماری های کبدی است بلکه در تشخیص نوع بیماری نیز بسیار کمک کننده است.

2- ارزیابی شدت بیماری: در افرادیکه دچار بیماری کبدی تأیید شده هستند نتایج این آزمایشات می تواند در تفسیر شدت بیماری کمک کننده باشد.

3- پیگیری (Monitoring): تفسیر نتایج این آزمایشات می تواند در پیگیری مناسب بودن درمان های مورد استفاده در بیماری های کبدی کمک کننده باشد.

4- غربالگری (Screening): برخی افراد ممکن است آزمایشات کبدی را به عنوان بخشی از Comprehensive Metabolic Panel در چکاپ معمول انجام دهند.

مجموعه آزمایشات کبدی شامل موارد زیر می باشد:

AST- (Aspartate Aminotransferase): یک نوع آنزیم کبدی است که در بافت های دیگر مانند ماهیچه نیز وجود دارد.

ALT-  (Alanine Aminotransferase): نوعی آنزیم که بصورت عمده در کبد وجود دارد.

ALP- (Alkaline Phosphatase): نوعی آنزیم که در بافت هایی مثل کبد، استخوان و روده یافت می شود.

Bilirubin- : نوعی ماده زرد رنگ است که از تجزیۀ هموگلوبین و به دنبال تخریب گلبول های قرمز تشکیل می شود. این ماده اضافی توسط کبد از بدن برداشته می شود.

Albumin- : یک نوع پروتئین است که توسط کبد ساخته می شود. این پروتئین به عنوان ناقل ترکیبات مختلف در خون می باشد. هم چنین از نشت مایعات بدن از عروق خونی به بیرون جلوگیری می کند.

این آزمایشات به عنوان آزمایشات اولیه ارزیابی کبدی شناخته می شوند. آزمایشات دیگر کبدی نیز وجود دارند که می توانند تکمیل کننده موارد گفته شده باشند و یا درصورتیکه نتایج آزمایشات اولیه غیرطبیعی باشند برای پیگیری بیشتر از آن ها استفاده کرد.

این آزمایشات تکمیلی شامل موارد زیر می باشند:

- (Gamma-glutamyl transferase) GGT: نوعی آنزیم است که در کبد و سایر ارگان ها یافت می شود.

Total Protein -: اندازه گیری کل پروتئین های موجود در سرم که شامل آلبومین ها و گلوبولین ها می باشد.

Globulin- : گروهی از پروتئین های موجود در سرم هستند که وزن بیشتری نسبت به آلبومین دارند و شامل پروتئین های مختلفی از جمله پروتئین های سیستم انعقادی، پروتئین های سیستم ایمنی و ... می باشند.

(Protbrombin Time)PT -: این آزمایش زمان لخته شدن خون را اندازه گیری می کند.

- (Lactate dehydrogenase) LDH: نوعی آنزیم است که در بافت های مختلف بدن یافت می شود.

آزمایشات عملکردی کبدی چه زمانی بایستی انجام شود؟

این آزمایشات زمانی انجام می شود که احتمال اختلال در عمکرد کبد و یا بیماری کبدی وجود داشته باشد. این احتمال در موارد زیر ممکن است وجود داشته باشد:

- استفاده از داروهای مختلف که باعث آسیب به کبد می شوند.

- مصرف خوراکی الکل که باعث آسیب کبدی می شوند.

- ابتلا به هپاتیت و یا احتمال تماس با ویروس هپاتیت.

- داشتن سابقه خانوادگی بیماری های کبدی.

- افزایش وزن، به ویژه زمانی که دیابت و افزایش فشارخون نیز وجود داشته باشد.

آزمایشات کبدی ممکن است در صورت بروز علائم بیماری های کبدی انجام شود. هرچند که بسیاری از بیماری های کبدی در مراحل اولیه بدون علائم می باشند و با پیشرفت بیماری علائم ظهور پیدا می کند.

این علائم و نشانه ها شامل موارد زیر می باشند:

- ازدست رفتن اشتها

- تهوع و استفراغ

- درد و پیچش های شکمی

- زردی (یرقان)

- ادرار تیره و مدفوع بدون رنگ

- خارش بدن

- اسهال

آماده سازی قبل از انجام آزمایش:

برای انجام این آزمایشات نیاز به یک نمونه خون می باشد. در بسیاری از موارد نیاز به  12ساعت ناشتایی قبل از انجام تست می باشد (از خوردن غذا و مایعات بجز آب خودداری شود).

برخی از داروها می توانند برروی کبد تأثیر بگذارند بنابراین بایستی در هنگام آزمایش به پزشک در مورد داروها و مکمل های غذایی مورد استفاده اطلاع رسانی شود.

تفسیر نتایج:

نتایج آزمایشات کبدی می توانند به صورت مجزا و یا همراه با هم تفسیر شوند. این نتایج همراه با مقادیر طبیعی توسط آزمایشگاه گزارش می شوند.

بایستی به این نکته توجه کرد که مقادیر طبیعی در آزمایشگاه های مختلف براساس روش ها و دستگاه هایی که مورد استفاده قرار می گیرد، می تواند متفاوت باشد.

در ادامه نام معمول آزمایشات به صورت لیست نوشته شده است:

1- ALT                                          

2- AST

3- ALP                                          

4- (Bilirubin)   Bili

5- Alb

آزمایشات تیروئیدی:

این آزمایشات جهت ارزیابی عملکرد غده تیروئید انجام می گیرد. این ارزیابی ها به تشخیص اختلالات غده تیروئید و هم چنین پیگیری درمان این اختلالات کمک می کند.

آزمایشات تیروئیدی از مجموعه ای آزمایش تشکیل شده است که تفسیر نتایج آن ها در کنار یکدیگر می تواند اطلاعات جزیی از عملکرد غده تیروئید فراهم آورد.

هدف از انجام آزمایش:

هدف از انجام این آزمایشات بررسی عملکرد غدۀ تیروئید می باشد.

غدۀ تیروئید مسئول تولید یکسری هورمون هایی است که جهت انجام بسیاری از پروسه های بدن مورد نیاز می باشد.

عملکرد غیرطبیعی غدۀ تیروئید، مانند افزایش فعالیت که بعنوان پرکاری تیروئید شناخته می شود، می تواند سبب بروز علائم مختلفی در افراد شود.

با اندازه گیری سطح هورمون های تیروئیدی در خون می توان این اختلالات عملکردی را شناسایی کرد.

مجموعه آزمایش های تیروئیدی چه مواردی را اندازه گیری می کند؟

این مجموعه آزمایش با استفاده از یک نمونه خون انجام می شود و چندین عنصر مرتبط با عملکرد غدۀ تیروئید ارزیابی می شود.

به طور استاندارد سه نوع هورمون در این مجموعه گنجانده می شود:

1- (Thyroid-Stimulating Hormone)  TSH

2- (Thyroxine)   Free T₄

3- Total T₃ یا (Triiodothyronine)   Free T₃

آماده سازی قبل از انجام آزمایش:

این آزمایش ها برروی یک نمونه خون انجام می شود. آمادگی خاصی قبل از انجام این آزمایشات مورد نیاز نمی باشد. در صورت مصرف دارو جهت درمان تیروئید پیشنهاد می شود که نمونه گیری قبل از مصرف داروی روزانه انجام شود.

تفسیر نتایج:

نتایج آزمایشات همراه با مقادیر طبیعی توسط آزمایشگاه گزارش می گردد.

مقادیر طبیعی برای هر هورمون تیروئیدی بسته به سن بیمار و وضعیت سلامتی و روش آزمایش ممکن است متفاوت باشد.

نتایج آزمایشات مربوط به هورمون های تیروئیدی باهم تفسیر می شود و نبایستی بصورت مجزا تفسیر شوند.

مجموعه آزمایشات متابولیک پایه:

این مجموعه آزمایشات شامل چند آزمایش مختلف می باشد که اطلاعاتی را درباره مصرف انرژی بدن که به اصطلاح متابولیسم نامیده می شود، در اختیار قرار می دهد.

برای انجام این آزمایش ها به یک نمونه خون نیاز می باشد و این نمونه برای ارزیابی قندخون، عملکرد کلیه، تعادل اسید و باز و هم چنین سطح الکترولیت های بدن مورد استفاده قرار می گیرد.

این آزمایشات می توانند به منظور غربالگری، تشخیص و پیگیری (monitoring) مورد استفاده قرار بگیرند.

غربالگری: روشی است که برای شناسایی مشکلات بدن قبل از شروع علائم به کار می رود.

تشخیص: پروسه ای است که برای یافتنِ دلیلِ بروز علائم و مشکلات بالینی، استفاده می شود.

پیگیری (monitoring): دنبال کردن تغییرات در وضعیت بدن با گذشت زمان در پاسخ به درمان.

این مجموعه تست ها شامل آزمایشات زیر می باشد:

قندخون Blood Sugar (BS) یا قندخون ناشتا Fasting Blood Sugar (FBS): اندازه گیری میزان گلوکز موجود در خون در حالت ناشتا و غیرناشتا

کلسیم (Ca): که به عنوان یک ماده معدنی حیاتی برای سلامت استخوان ها، عملکرد عضلات، سیستم قلبی- عروقی و سیستم عصبی به شمار می رود.

سدیم (Na): که به عنوان یک نوع الکترولیت شناخته می شود. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که سبب حفظ سطح مایعات بدن و تعادل اسید - باز بدن می شوند. این ترکیبات هم چنین سبب تسهیل عملکرد ماهیچه و اعصاب می شوند. بیشتر سدیم بدن از طریق مواد غذایی وارد بدن می شود و مقادیر آن در بدن توسط کلیه ها تنظیم می شود.

پتاسیم (K): نوعی الکترولیت است که در همه بافت های بدن وجود دارد و از طریق خوراکی وارد بدن می شود.

کلراید (Cl): نوع دیگری از الکترولیت که با همکاری سایر الکترولیت ها مثل Na و  K، بسیاری از پروسه های بدن را ممکن می سازد.

نیتروژن اوره خون (BUN): یک ماده اضافی حاصل از سوخت و ساز در بدن است و توسط کلیه ها از خون پاکسازی می شود.

کراتینین (Cr): این ماده یک ماده اضافی محصول فعالیت طبیعی ماهیچه ها می باشد که بطور طبیعی توسط کلیه ها پاکسازی می شود.

این مجموعه از تست ها چه زمانی بایستی انجام شود؟

این تست ها در شرایط مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند، از جمله در مواردی که مشکلات کلیوی بروز می کند و تعادل الکترولیت های بدن و یا تعادل اسید و باز بدن به هم می ریزد. هم چنین انجام این آزمایش در مواردیکه علائمی مانند خستگی یا گیجی، استفراغ های متعدد و مشکلات تنفسی وجود دارد و یا هنگام بستری شدن در بخش های اورژانس، بسیار کمک کننده می باشد.

آماده سازی قبل از انجام تست:

جهت انجام این مجموعه آزمایش به نمونه خون نیاز می باشد و تمام این آزمایشات می تواند برروی یک نمونه خون انجام شود. قبل از خون گیری نیاز به ناشتا بودن برای مدت 10-12 ساعت می باشد. (به مدت 10-12 ساعت از خوردن غذا و مایعات بجز آب خودداری شود).

تفسیر نتایج:

نتایج آزمایشات همراه با مقادیر طبیعی توسط آزمایشگاه گزارش می شود.

بایستی به این نکته توجه کرد که مقادیر طبیعی در آزمایشگاه های مختلف براساس روش ها و دستگاه هایی که مورد استفاده قرار می گیرد، می تواند متفاوت باشد.

در ادامه نام معمول آزمایشات جهت درخواست به صورت لیست نشان داده  شده است:

1. BS (FBS)
2. Ca
3. Na
4. K
5. Cl
6. BUN
7. Cr

مجموعۀ آزمایشات کلیوی:

مجموعه ای از آزمایشات است که اطلاعات زیادی در مورد سلامت کلیه ها ارائه می دهند. این مجموعه آزمایشات بر روی یک نمونه خون انجام می شود و در تشخیص زود هنگام و پیگیری مشکلات کلیوی نقش مهمی ایفا می کنند.

هدف از انجام آزمایش:

هدف از انجام مجموعه آزمایشات کلیوی شناسایی اختلال در عملکرد کلیه می باشد. بسته به شرایط مختلف این آزمایشات می تواند جهت تشخیص، غربالگری و پیگیری درمان مورد استفاده قرار بگیرند.

چه پارامترهایی در این مجموعه اندازه گیری می شوند؟

این مجموعه شامل چندین سنجش می باشد. اگرچه این مجموعه در آزمایشگاه های مختلف و براساس نظر پزشک می تواند متفاوت باشند.

معمول ترین آزمایشات در این مجموعه شامل موارد زیر می باشد:

1-قند خون (Blood Sugar): که انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می کند و افزایش میزان آن در خون می تواند نشانه ای از مشکلات سوخت و ساز بدن مانند دیابت باشد.

2-فسفر (Phosphorous): یک ماده معدنی ضروری برای استخوان، دندان، سیستم عصبی و ماهیچه ای می باشد و بطور معمول از طریق غذاها و نوشیدنی های مصرف شده وارد بدن می شود.

3-کلسیم (Calcium): یک ماده معدنی ضروری برای استخوان ها، ماهیچه ها، سیستم قلبی-عروقی و سیستم عصبی است. منبع اصلی کلسیم از طریق رژیم غذایی است و بدن کلسیم را در استخوان ها ذخیره می کند.

4-پتاسیم (Potassium) K: نوعی الکترولیت می باشد. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که در برقراری تعادل اسید- باز بدن، حفظ سطح مایعات بدن و عملکرد مناسب عصب و ماهیچه نقش دارند. این الکترولیت از طریق رژیم غذایی دریافت می شود و در سراسر بدن یافت می شود.

5-سدیم (Sodium) Na: نوع دیگری از الکترولیت است که از طریق رژیم غذایی وارد بدن می شود و میزان آن در بدن از طریق کلیه ها تنظیم می شود.

6-کلر (Chloride): نوعی الکترولیت است که در همکاری با سایر الکترولیت ها اعمال مختلفی را انجام می دهند که از مهمترین آن ها حفظ تعادل مایعات بدن می باشد.

7-آلبومین (Albumin): نوعی پروتئین است که در کبد تولید می شود و وارد گردش خون می شود. آلبومین به عنوان ناقل بسیاری از ترکیبات ضروری در گردش خون عمل می کند و به حفظ فشارخون و جلوگیری از نشت مایعات از عروق کمک می کند.

8-کراتینین (Creatinine): نوعی ماده اضافی است که در نتیجه عملکرد عضلات بطور دائم تولید می شود. کلیه این ماده اضافی را از گردش خون برداشته و از طریق ادرار از بدن خارج می کند.

9-(Blood Urea Nitrogen) BUN: نیتروژن اوره خون که بعضی اوقات به آن اوره (Urea) نیز گفته می شود. این ماده نیز یک ماده اضافی است که از تجزیۀ پروتئین ها بوجود می آید. مانند کراتینین، این ماده توسط کلیه از گردش خون پاک می شود و در ادرار دفع می شود.

موارد ذکر شده آزمایشات معمول برای بررسی عملکرد کلیه به شمار می روند. درصورت نیاز می توان از اندازه گیری های زیر نیز جهت بررسی های بیشتر عملکرد کلیه بهره گرفت.

Anion gap: در واقع مقایسه بین الکترولیت های مختلف بدن می باشد. الکترولیت های مختلف می توانند دارای بار مثبت و یا منفی باشند و Anion gap درواقع تعادل بین الکترولیت های با بار مثبت و الکترولیت های با بار منفی را نشان می دهد. این اندازه گیری در واقع نشان می دهد که میزان اسید در خون فرد بالاست یا کم است.

(estimated glomerular filtration rate) eGFR: این پارامتر عملکرد کلیه را ارزیابی می کند.

گلومرول ها فیلترهای ظریف کلیه هستند و eGFR نشان می دهد که در هر دقیقه چه مقدار خون توسط گلومرول ها فیلتر می شود. راه های مختلفی برای اندازه گیری eGFR وجود دارد، اما در اکثر روش ها از سطح کراتینین برای بررسی eGFR استفاده می کنند.

پروتئین تام (Total protein): انواع مختلفی از پروتئین های موجود در خون وجود دارند و در اندازه گیری پروتئین تام، مجموع تمام انواع پروتئین های موجود در سرم اندازه گیری می شود. این پروتئین ها شامل آلبومین و انواع مختلف گلوبولین ها می باشند. گلوبولین ها در واقع پروتئین هایی هستند که در سیستم ایمنی بدن نقش دارند.

نسبت Bun/Cr: در برخی از موارد بررسی نسبت این دو ماده می تواند اطلاعات مفیدی را ارائه دهد و نشان می دهد که مقادیر غیرطبیعی این ترکیبات ناشی از اختلالات کلیوی است و یا ناشی از اختلال در قسمت دیگری از بدن.

چه زمانی آزمایشات کلیوی بایستی انجام شود؟

به عنوان یک تست تشخیصی مجموعه آزمایشات کلیوی زمانی انجام می شود که علائم مرتبط با مشکلات کلیوی وجود داشته باشد.

این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

1- تغییر در دفع ادرار شامل تغییر در دفعات، حجم و ظاهر ادرار.

2- تورم در نقاط مختلف بدن بویژه دست، پا و صورت.

3- خارش بدن.

4- از دست دادن تمرکز.

5- تغییر در اشتها.

6- مشکل در تنفس.

7- حالت تهوع و استفراغ.

8- خستگی.

9- گرفتگی و دردهای ماهیچه ای.

به عنوان یک تست غربالگری، مجموعه آزمایشات کلیوی می تواند در مواردی که فاکتورهای خطر برای بیماری های کلیوی وجود داشته باشد، انجام شود. ازجمله فاکتورهای خطر شامل فشارخون بالا، دیابت و سابقه خانوادگی بیماری کلیوی می باشد.

برای افرادی که دارای فاکتور خطر برای بیماری های کلیوی می باشند، مجموعه آزمایشات کبدی نیز می تواند بخشی از آزمایشات معمول برای چکاپ باشد.

در مورد پیگیری (monitoring)، اگر بیماری قبلاً سابقه بیماری کلیوی داشته است و درحال درمان می باشد این آزمایشات می تواند میزان پاسخگویی بیمار به درمان را مورد بررسی قرار دهد.

اگر فردی درحال مصرف دارویی می باشد که این دارو می تواند بر روی عملکرد کلیه تأثیر بگذارد، مجموعه آزمایشات کلیوی می تواند جهت بررسی عوارض ناشی از دارو مؤثر باشد.

آماده سازی قبل از انجام آزمایشات کلیوی:

مجموعه آزمایشات کلیوی بر روی یک نمونه خون قابل انجام می باشد. قبل از انجام این آزمایشات نیاز به 12-8 ساعت ناشتایی می باشد. در طول دوره ناشتایی فقط نوشیدن آب مجاز است و از خوردن سایر مایعات و غذاها بایستی پرهیز کرد.

تفسیر نتایج:

نتایج مربوط به این آزمایشات به همراه مقادیر طبیعی توسط آزمایشگاه گزارش می شود.

مقادیر طبیعی بر اساس روش آزمایش ممکن است در آزمایشگاه های مختلف، متفاوت باشد.

تفسیر نتایج براساس وضعیت فرد ارزیابی می شود. بنابراین بایستی در هنگام بررسی نتایج به سابقه بیماری و علائم بالینی فرد و نتایج مربوط به سایر تست ها توجه شود.

در ادامه نام اختصاری تست ها جهت درخواست آورده شده است:

1-FBS

2-P

3-Ca

4-K

5-Na

6-Cl

7-Alb

8-Cr

9-BUN